Şagird davranışı

Necə keçirilir?

İlk öncə nəzərə almaq lazımdır ki, hər bir davranış pozuntusunun bir səbəbi vardır və bu səbəbin nədən ibarət olduğunu bilmədən hansısa fikir bildirmək, tədbir görmək doğru olmazdı. Əsasən ətrafın diqqətini özünə çəkmək üçün müxtəlif hərəkətlər etməklə müşahidə olunan davranış pozuntularının səbəbləri müxtəlif ola bilər

şagird əvvəlki dərsi yaxşı anlamaya bilər

ailədaxili problemlər ola bilər

həmyaşıdları ilə müəyyən problemləri ola bilər

psixoloji problemləri ola bilər və s.

Tədqiqat göstərir ki, davranış pozuntularının qarşısını almaq üçün töhmət, məhrumetmə, dərsdən sonra saxlamalar, sinifdən çıxarmaq, məktəb rəhbərliyinə şikayət kimi cəzalar şagird davranışındakı pozuntuların köklü surətdə həllində effektiv deyil.

Şəxsi maraq və öyrənmə ehtiyacı.

Problemi həll etmək üçün ilk öncə şagirdlərin maraqlarını və öyrənmə ehtiyaclarını aşkara çıxarmaq lazımdır. Hər bir şagirdin riyaziyyat, humanitar fənlər, musiqi, idman, rəsm və s. kimi şəxsi maraq dairələri və bu sahələr uyğun istedadları var. İdman və musiqi kimi sahələrdə isatedad və marağı üzə çıxarqmaq asandır, lakin bəzən elə olur ki, şagirdlərin gizli olan istedad və maraq dairələrini üzə çıxarmaq üçün mütləq valideynlə birgə işləmək lazımdır. Belə olduğu halda şagirdin davranışını da idarə etmək daha rahat olar. Demək olar bütün şagirdlər onlara fənn, sahə seçməkdə azadlıq verildiyi təqdirdə daha da motivasiyalı olurlar.

Mədəni həyat və ailə həyatı.

Hər bir şagird müxtəlif ailədən gəlir və hər bir ailənin mədəni fərqliliyi ola bilər. Misal üçün bir çox hallarda rayondan köçüb gələn ailənin uşağının ətrafda baş verənlərə münasibəti şəhərin mərkəzində doğulub boya-başa çatan uşağınki ilə eyni olmur. Ailədə tək övlad olan şəxsin davranışları ilə çoxuşaqlı ailədən gələn uşağın davranışında böyük ehtimal fərqlilik olacaqdır. Müəllimin bunları nəzərə alması və ümumi sinif üçün mədəni dəyərlər formalaşdırması gərəklidir ki, mədəni və ailə həyatında fərqliliyi olan şagirdlər arasında anlaşılmazlıqlar minimuma ensin. Müəllim mədəni fərqlilikləri şagirdlərin tapşırıqları yerinə yetirmək dərəcəsindən, valideynlərin övladlarının təhsilinə maraqlılıq səviyyəsinə görə müəyyən edə bilər.

Akademik bacarıq səviyyəsi

Tapşırıqlarla həddən artıq yüklənmə, eləcə də lazımi qədər maraqlı olmayan tapşırıqların verilməsi şagirdlərin dərsə cəlb olunmasına və ya məyusluğa gətirib çıxara bilir ki, bu da nəticə etibarilə davranış pozuntularına yol açır. Bəzən çox istedadlı şagirdlərdə tənbəllik müşahidə olunur və onlar istedadları hesabına gərgin əziyyət çəkmədən də yaxşı qiymət ala bilirlər. Müəllim sinifdəki bütün şagirdlərin ehtiyaclarından agah olmalıdır ki, hər bir şagirdə fərdi yanaşa bilsin.

Sosial və emosional məsələlər

Şagirdlərin yaş və yetkinlik səviyyələrinə uyğun olaraq onların sosial və emosional bacarıqlarının inkişafına ehtiyac var. Böyüklər kimi şagirdlər də fərqinə varırlar ki, bəzi tapşırıqların həlli digərlərinə nisbətən daha çox cəhd tələb edir. Ailədaxili problemlər yaşayan şagirdlərin daha çox səy tələb edən tapşırıqları yerinə yetirərkən öz hisslərini idarə edə bilməmələri məyusluğa və sinifdaxili davranış pozuntularına gətirib çıxara bilir. Müəllimlər məlumatlı olmalıdırlar ki, sosial və emosional bacarıqlar öyrədilə bilinəndir. Bəzi beynəlxalq məktəblər bu bacarıqlarla şagirdlərin həyat boyu öyrənməsini təmin etmək üçün xüsusi proqram tətbiq edirlər. Misal üçün Pensilvaniya təhsil departamenti şagirdlərdə insanlararası münasibət bacarıqlarının beş prinsipini müəyyən etmişdir:

şagirdlər dəyərli şəxsiyyət kimi qəbul olunurlar

şagirdlərə hörmət olunur

mədəni fərqliliklər qəbul olunur və onlara hörmət göstərilir

ailələr, məktəblər və cəmiyyətlər şagird nailiyyətini inkişaf etdirmək üçün akademik və qeyri-akademik sərhərdləri götürməlidirlər.

Öyrənmə sosial fəaliyyətdir, ona görə də sosial həyatda yer tapmaq baxımından öyrənmə şagirdlər üçün vacib məqamdır.